Türev Finansal Piyasalar
· Fiyatı başla bir ürünün fiyatına bağlı olarak belirlenen ürünlere türev ürün denir.
· Forward sözleşmesi (vadeli işlem sözleşmesi): Vadesi, miktarı ve fiyatı bugünden belirlenmiş herhangi bir ürünün ileriki bir tarihte teslimini öngören sözleşmelere denir.
· Forward kur ıskontosu: Vadeli kurun cari kurdan düşük olması durumunda aradaki farka denir.
· Forward kur pirimi: Vadeli kurun cari kurdan yüksek olması durumunda aradaki farka denir.
· Forward faiz sözleşmesi: Tarafların belli tutardaki anaparaya ileriki bir tarihte belli bir süre için uygulanacak faiz oranı üzerinde anlaşmalarına denir.
· Organize futures borsalarında güvenliği sağlayan takas odasıdır. Takas odasının üstlendiği riskler nedeniyle alıcı ve satıcıdan aldığı teminat tutarına marjin denir.
· Opsiyon sözleşmesi: Sahibine belirli bir malı veya menkul kıymeti belirli bir fiyattan belirli bir tarihte alma ya da satma hakkı sağlayan sözleşmelerdir.
· Opsiyonun kullanılması durumunda geçerli olacak sözleşmenin başlangıcında belirlenmiş işlem fiyatına kullanım fiyatı denir.
· Opsiyon alıcısının, opsiyon satıcısına ödediği tutara opsiyon fiyatı (primi) denir. Peşin ödenir ve opsiyon kullanılmasa da geri verilmez.
· Opsiyonu yatırımcılar açısından cazip kılan özellik; küçük sermayeyle yatırım yapıp büyük kârlar elde etmektir.
· Sağladığı haklara göre opsiyon türleri;
o Satın alma opsiyonu: Opsiyonu alan tarafa, opsiyona konu olan varlığın belirli bir vade içinde veya vade sonunda önceden belirlenen bir fiyattan satın alma hakkı veren sözleşmelerdir. Satın alma opsiyonu sözleşmesini alan kişi, konu olan varlığın fiyatının ileride yükseleceği beklentisindedir. Bu sözleşme satın alana yükümlülük getirmez. Hisse senedinin piyasa fiyatı kullanım fiyatının üstüne çıkarsa satın alma opsiyonu işleme konur.
o Satma opsiyonu: Opsiyonu alan tarafa belirli bir kıymeti bugünden sabitlenen fiyat üzerinden belirli bir vade içinde ya da sonunda, satma hakkı veren sözleşmelerdir. Satma opsiyonunu satın alan kişi konu olan varlığın fiyatının ileride düşeceği beklentisindedir. Hisse senedinin piyasa fiyatı kullanım fiyatının altına düşerse satım opsiyonu işleme konur.
· Vade veya vadeden önce kullanıma göre opsiyon türleri;
o Amerika tipi opsiyon: Kullanım vade içinde veya vade sonunda olabilir.
o Avrupa tipi opsiyon: Sadece vadesinde kullanılabilen opsiyonlardır.
· Swap: Anapara ve faizlerin veya sadece faizlerin taraflar arasında değiştirilmesine denir. Borçların değiş tokuşu olarak da bilinir. Para swapının vadesi genelde 2-10 yıl arasındadır.
· Libor: İngiltere’de her gün belirlenen bankalar arası faiz oranıdır.
· Arbitraj: Bir malın eş zamanlı olarak bir piyasadan alınıp diğer piyasada avantajlı fiyattan satılarak riske girmeden, kar elde etme işlemidir.
· ABD’de kredibilitesi yüksek işletmelere uygulanan faize prime rate denir.
Sermaye Piyasası Kurulu
· Sermaye piyasası kurulu: Yatırımcıyı ve tüm sermaye piyasasını korumak ve piyasanın ülke çıkarlarına hizmet etmesini sağlamakla görevli olan kuruluştur.
· SPK’nın hukuki sonuç doğuran özel nitelikli idari kararları; İnceleme ve değerlendirmedir.
· SPK’nın mesleki faaliyetlerini yürütmeye yönelik çalışmaları; İzleme, Denetleme, Kayıt Tutma, Araştırma yapmadır.
· 2499 sayılı sermaye piyasası kanunu 1981 tarihinde yürürlüğe girmiştir.
· SPK üyeleri için aday gösterme yetkisine sahip kuruluşlar; İlgili bakanlık, Maliye bakanlığı, BDDK, Sanayi ve ticaret bakanlığı
· SPK başkanı ve üyelerinin atanması görevi Bakanlar Kuruluna aittir. SKP kurulu başkan ve üyelerle birlikte 7 kişiden oluşur. SPK başkanının görev süresi 6 yıldır.
Menkul Kıymet Borsaları
· Menkul kıymet borsası: Kote ettirilmiş tahvil ve hisse senetlerinin alım ve satım işlemlerinin yapıldığı kapalı piyasa yerlerine denir.
· Önde gelen uluslararası borsalar; New York borsası, Londra borsası, Tokyo borsası, Toronto borsası. Uluslararası borsalardan biri olan New York borsası 1792 de kurulmuştur.
· Ülkemizde kurulan ilk borsa Dersaadet borsasıdır. 1866’da kurulmuştur.
· Borsada ve SPK da genel müdürlük kademesi yoktur.
· İMKB’deki komiteler çalışma raporlarını yönetim kuruluna verirler.
· Yatırımcıların aracı kurumlara verdiği alım ya da satım emirlerine müşteri emri denir. Müşteri emri limitli ve serbest olmak üzere ikiye ayrılır. Emrin uygulanması emirde belirtilmiş süre içinde geçerliyse zamana sınırlı emir denir ve limitli emir türüne girer.
· Kotasyon başvurusunda borsaya iletilmesi gereken bilgiler;
o Son üç yılda yapılan genel kurul toplantı tutanakları
o Son üç yıllık kesinleşmiş ayrıntılı mali tablolar
o Ortaklık ana sözleşmesi
o Aracı kurum olması durumunda yapılan anlaşmanın örneği
o Yetkili kişilerin imza sirküleri
· Kotasyon başvurusunun karara bağlanması en fazla 60 gün sürer
· Borsa başkanının görev süresi 5 yıldır.
· Piyasanın (borsanın) derinliği: İşlem gören menkul kıymet için işlem fiyatının altında ve üstündeki fiyatlarda çok sayıda ve yeterli miktarda yapılmış alım ve satım emirlerinin bulunmasıdır.
· Piyasanın (borsanın) genişliği: Borsada işlem gören menkul kıymetlerin bugünkü işlem hacminin büyüklüğüdür. Ne kadar büyük bir işlem hacmi gerçekleşiyorsa o kadar borsanın Pazar oluşturması söz konusudur.
· Piyasanın (borsanın) esnekliği: Normalüstü veya normalaltı değişmelerde pazara çok sayıda menkul kıymetin arz edilebilmesi ve pazardan menkul kıymetlerin çekilebilmesi anlamındadır.
· Sahip olunan bir finansal varlığın fiyatının, belirtilmiş fiyatın altına düşmesi halinde en iyi fiyatla satılmasını içeren emre zararın durdurulması emri denir.
· Endeks: Menkul kıymetlerin fiyat değişimlerini incelemek üzere hazırlanan göstergelere denir.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder